Gmail Khiến Người Dùng Bực Bội Vì Một Thay Đổi Nhỏ Nhưng Cực Kỳ Phiền Toái

Gmail (dịch vụ email phổ biến của Google)  từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống số của hàng tỷ người dùng trên toàn thế giới. Với thiết kế trực quan, khả năng tích hợp với các công cụ khác trong hệ sinh thái Google, cùng dung lượng miễn phí hào phóng, Gmail đã duy trì vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực email cá nhân và doanh nghiệp suốt nhiều năm.

Tuy nhiên, thành công này cũng khiến Gmail trở thành một “mảnh đất màu mỡ” cho các chiến lược quảng cáo của Google. Gã khổng lồ tìm kiếm không chỉ nhìn Gmail như một công cụ truyền thông, mà còn xem đây là cánh cửa dẫn đến hành vi người dùng, xu hướng tiêu dùng và nhu cầu mua sắm tiềm ẩn. Bởi vậy, không ngạc nhiên khi những đổi mới gần đây trong cách thức quảng cáo trên Gmail đang vấp phải không ít chỉ trích từ cộng đồng.

Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất hiện nay chính là việc Google thử nghiệm định dạng quảng cáo hoàn toàn mới trong tab Khuyến mãi của Gmail. Dù chỉ mới ở giai đoạn thử nghiệm nhưng định hướng mà nó thể hiện đã khiến nhiều người lo lắng về tương lai của trải nghiệm email, nơi người dùng vốn quen với sự riêng tư, gọn gàng và ít bị thương mại hóa hơn so với mạng xã hội hay các nền tảng nội dung.

1. Định dạng quảng cáo mới

Google được cho là đang thử nghiệm một hình thức quảng cáo có tính trực quan cao, hướng đến trải nghiệm mua sắm ngay trong hộp thư đến. Cụ thể, quảng cáo sẽ xuất hiện trong tab Khuyến mãi của Gmail, ban đầu dưới dạng hình ảnh nổi bật của một sản phẩm đơn lẻ. Khi người dùng nhấp vào, giao diện quảng cáo sẽ mở rộng thành một vòng xoay ngang (carousel) gồm nhiều sản phẩm liên quan tương tự như một danh mục nhỏ trong các trang web thương mại điện tử.

Mỗi ô trong vòng xoay sẽ hiển thị đầy đủ các thông tin cơ bản về sản phẩm: ảnh minh họa, tên gọi, giá bán, xếp hạng đánh giá từ người dùng và các nhãn khuyến mại như “Miễn phí vận chuyển” hoặc “Giảm giá sốc”. Về mặt hình thức, đây là một bước cải tiến rõ rệt so với các định dạng quảng cáo email thông thường vốn chỉ hiển thị như một dòng tiêu đề cùng đoạn mô tả ngắn, dễ bị bỏ qua.

Mặc dù chưa cho phép giao dịch mua bán trực tiếp trong Gmail nhưng người dùng có thể nhấp vào từng ô sản phẩm để được chuyển hướng sang trang web bên ngoài, nơi giao dịch thực sự diễn ra. Điều này biến Gmail, cụ thể là tab Khuyến mãi trở thành một trung tâm mua sắm thu nhỏ tích hợp sẵn trong nền tảng email.

2. Một bước tiến công nghệ hay bước lùi trong trải nghiệm?

Với giới chuyên gia quảng cáo và nhà bán lẻ trực tuyến, đây là một tin đáng mừng. Bằng cách tích hợp trải nghiệm thương mại điện tử vào trong hộp thư điện tử, nơi người dùng thường xuyên kiểm tra mỗi ngày, khả năng tiếp cận khách hàng mục tiêu được nâng lên rõ rệt. Quảng cáo trở nên sống động hơn, có khả năng truyền tải nhiều thông tin hơn và kích thích hành vi mua sắm hiệu quả hơn.

Nhưng ở phía đối diện, người dùng phổ thông không mấy hứng thú với những thay đổi này. Trong nhiều năm qua, Gmail đã định hình được một trải nghiệm khá “sạch sẽ” và riêng biệt so với các nền tảng truyền thông xã hội vốn đầy rẫy nội dung thương mại. Việc đưa trải nghiệm tương tác thương mại điện tử vào ngay trong hộp thư đã khiến không ít người cảm thấy bị xâm phạm quyền riêng tư, đồng thời làm rối loạn bố cục vốn đã quen thuộc.

Tab Khuyến mãi giờ đây trở thành nơi Google chủ động “bơm” thêm nội dung quảng cáo có tính can thiệp cao. Điều này khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, nhất là khi không có cách nào để tắt hoàn toàn định dạng quảng cáo thử nghiệm đó, trừ phi sử dụng Gmail bản trả phí hoặc công cụ lọc nâng cao.

3. Vấn đề nằm ở cách người dùng tiếp nhận quảng cáo

Không thể phủ nhận rằng quảng cáo là một phần tất yếu trong mô hình kinh doanh của Google. Việc cung cấp dịch vụ email miễn phí nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và dung lượng lưu trữ lớn buộc công ty phải tìm cách kiếm doanh thu từ quảng cáo. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở sự hiện diện của quảng cáo mà là cách thức quảng cáo xuất hiện, mức độ “tự nhiên” của nó trong trải nghiệm người dùng và quyền kiểm soát mà người dùng có được.

Trước đây, các quảng cáo trên Gmail thường xuất hiện như một email riêng biệt, được đánh dấu rõ là “Quảng cáo” và có thể dễ dàng bỏ qua hoặc xóa đi. Dù không được ưa chuộng nhưng ít nhất chúng không can thiệp quá sâu vào cách người dùng tương tác với hộp thư.

Trong định dạng mới, quảng cáo không chỉ chiếm không gian thị giác nhiều hơn mà còn được thiết kế để thu hút tương tác, một chiến lược quen thuộc trên các nền tảng thương mại điện tử. Sự thay đổi này khiến ranh giới giữa thông tin cá nhân và nội dung thương mại trở nên mờ nhạt, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến cảm giác kiểm soát mà người dùng từng có khi sử dụng Gmail.

4. Quảng cáo ngày càng giống “nội dung”, người dùng ngày càng bị động

Một trong những xu hướng đáng chú ý trong thiết kế quảng cáo hiện nay là làm cho quảng cáo trông giống như một phần tự nhiên của nội dung mà người dùng đang tương tác. Chiến lược này được gọi là “native advertising” quảng cáo gốc. Trên mạng xã hội, nó thể hiện qua các bài viết được tài trợ có hình thức giống như các bài đăng thông thường. Trên trang web tin tức, đó là các bài viết quảng cáo mang giọng văn biên tập.

Với định dạng mới trong Gmail, Google đang áp dụng chính chiến lược này: biến quảng cáo thành một phần “gần như nội dung” trong tab Khuyến mãi. Khi người dùng kéo xuống và thấy một vòng xoay sản phẩm hiện ra với ảnh chụp sắc nét, thông tin giá cả và đánh giá người dùng, họ sẽ dễ bị cuốn vào hành vi lướt xem mà không nhận ra đó là quảng cáo cho đến khi nhấp chuột và bị chuyển hướng.

Chính đặc điểm này khiến quảng cáo trở nên khó chịu hơn, vì nó xâm nhập vào thói quen sử dụng email một cách tinh vi, khiến người dùng cảm thấy bị lừa dối hoặc bị thao túng mà không hề hay biết. Sự chủ động trong tương tác email vốn là điểm mạnh của Gmail nay dần biến mất trước lối thiết kế quảng cáo ngày càng giống với nội dung thật.

5. Nỗi lo về quyền riêng tư và hành vi theo dõi

Không chỉ gây phiền hà về thị giác và tương tác, định dạng quảng cáo mới còn làm dấy lên lo ngại về quyền riêng tư. Để có thể hiển thị sản phẩm phù hợp và thu hút sự quan tâm, hệ thống quảng cáo của Google cần phải phân tích hành vi người dùng, bao gồm nội dung email, lịch sử tìm kiếm, lượt tương tác với quảng cáo trước đó và thậm chí là thông tin vị trí địa lý.

Việc Google sử dụng AI và dữ liệu người dùng để cá nhân hóa quảng cáo không phải là chuyện mới. Nhưng khi những dữ liệu này được sử dụng để phục vụ cho định dạng quảng cáo “nhúng trực tiếp vào hộp thư”, mức độ can thiệp trở nên sâu sắc hơn và có thể gây khó chịu, thậm chí là mất niềm tin.

Người dùng có quyền nghi ngờ liệu các email họ nhận được có còn là kết quả của những gì họ thực sự đăng ký, hay đang bị “lái” theo hành vi mua sắm mà Google dự đoán. Dù Google khẳng định họ không quét nội dung email vì mục đích quảng cáo nhưng cách thức phân phối quảng cáo như hiện nay vẫn khiến nhiều người cảm thấy bị theo dõi, một cảm giác không mấy dễ chịu trong bối cảnh an ninh mạng ngày càng trở nên nhạy cảm.

Theo Google, định dạng quảng cáo mới hiện vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm với một nhóm người dùng giới hạn. Điều đó có nghĩa là chưa phải ai cũng thấy thay đổi này trong hộp thư Gmail của mình. Tuy nhiên, với chính sách lâu nay của Google nếu thử nghiệm đạt hiệu quả, tức người dùng tương tác nhiều hơn, tỷ lệ nhấp chuột tăng cao, doanh thu quảng cáo gia tăng khả năng triển khai rộng rãi trong tương lai là rất lớn.

Google không phải là công ty duy nhất theo đuổi mô hình thương mại hóa triệt để không gian số. Nhưng là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực email, cách mà họ thay đổi Gmail sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận thức của người dùng về quyền riêng tư, sự kiểm soát và ranh giới giữa công cụ và thương mại. Điều này không chỉ là câu chuyện kỹ thuật mà là vấn đề triết lý thiết kế sản phẩm và tôn trọng người dùng.

6. Người dùng cần chuẩn bị gì?

Trước mắt, nếu bạn là người thường xuyên sử dụng Gmail và thuộc nhóm người dùng thử nghiệm, hãy theo dõi kỹ lưỡng hộp thư của mình. Nếu thấy xuất hiện quảng cáo theo định dạng mới, bạn có thể gửi phản hồi trực tiếp trong mục "Trợ giúp và phản hồi" để bày tỏ quan điểm cá nhân. Đây là một trong số ít cơ hội để Google lắng nghe người dùng trước khi quyết định triển khai rộng rãi.

Ngoài ra, bạn có thể cân nhắc một số giải pháp giảm thiểu quảng cáo như:

• Chuyển sang phiên bản Gmail trả phí trong gói Google Workspace để có quyền kiểm soát quảng cáo tốt hơn.

• Sử dụng các tiện ích mở rộng trên trình duyệt giúp lọc nội dung quảng cáo.

• Phân loại và gắn nhãn email quảng cáo để tránh nhầm lẫn với nội dung quan trọng.

Tuy nhiên, dù áp dụng biện pháp nào thì xu hướng tích hợp quảng cáo ngày càng sâu vào trải nghiệm email cũng là điều khó tránh khỏi. Điều người dùng cần nhất lúc này là sự minh bạch và quyền được chọn những điều đang dần mờ nhạt trong cuộc chơi của các ông lớn công nghệ.

Thế giới số đang thay đổi chóng mặt và email cũng không đứng ngoài xu hướng ấy. Gmail đang được tái định hình theo hướng tích hợp nhiều yếu tố thương mại hơn. Định dạng quảng cáo mới tuy chỉ là bước thử nghiệm nhưng đã cho thấy rõ xu hướng mà Google đang theo đuổi: biến hộp thư thành một không gian thương mại hóa thông minh.

Điều này có thể mang lại lợi ích cho các nhà quảng cáo và một bộ phận người dùng có nhu cầu mua sắm. Nhưng với số đông còn lại, đây là bước đi khiến họ lo ngại về quyền riêng tư, cảm giác bị thao túng và sự mất kiểm soát trong trải nghiệm số cá nhân.

Cuối cùng, công nghệ không xấu cũng không tốt, mọi thứ phụ thuộc vào cách mà các tập đoàn lớn sử dụng nó. Và khi sự khó chịu ngày một rõ ràng, những câu hỏi về giới hạn, đạo đức và sự lựa chọn cần được đặt ra rõ ràng hơn bao giờ hết.